Το καράβι της ζωής μου
1993
Εγκατάσταση
Ξύλινος φράχτης, ξύλινο καράβι, σκαλοπάτια, 25 χάρτινα κιβώτια συσκευασίας, αντικείμενα, φωτογραφίες, κείμενα σε χαρτί
260 x 550 x 1740 εκ. (διαστάσεις καραβιού)
Αγορά 2001
Aρ. Εισ. 148/01
Ουσιαστικά, πρόκειται για την ιδέα να παρουσιάσω τη ζωή µου, την ιστορία της ζωής µου, µε τη μορφή εγκατάστασης. Το έκανα όταν έγινα εξήντα ετών. Η εγκατάσταση είναι ένα μεγάλο και επίμηκες (17 μέτρα) ξύλινο πλοίο µε σκάλες στην κάθε άκρη του, τις οποίες ο επισκέπτης χρησιμοποιεί για να ανεβεί στο κατάστρωμα και να κατεβεί από αυτό. Πάνω στο κατάστρωμα υπάρχουν εικοσιπέντε μεγάλα χαρτονένια κουτιά σε πλήρη αταξία, σαν να έχουν τοποθετηθεί εκεί προσωρινά. Το καθένα είναι γεμάτο µε όλων των ειδών άχρηστα αντικείμενα του νοικοκυριού, όπως όταν κάποιος που βιάζεται να φύγει πετά πράγματα όλα μαζί ανακατεμένα χωρίς να τα ξεχωρίζει: πανωφόρια, πουκάμισα, παπούτσια, παιδικά παιχνίδια. Στην κορυφή του σωρού σε κάθε κουτί υπάρχει ένα κομμάτι χαρτόνι στο οποίο είναι κολλημένες φωτογραφίες, μικροαντικείμενα και κείμενα. Τα κείμενα είναι αποσπασματικές αναδρομές γεγονότων της ζωής µου.
Περιπλανώμενος ανάμεσα στα κουτιά, κινούμενος βαθμιαία προς την απέναντι άκρη του καραβιού, ο επισκέπτης συνειδητοποιεί ότι εδώ κείνται όλα τα αγαθά και τα κινητά περιουσιακά στοιχεία της ζωής ενός προσώπου και ότι η κίνηση μέσα στο πλοίο ανάμεσα στα κουτιά προς την έξοδο είναι κίνηση κατά μήκος της ζωής του. Κάθε κουτί αντιπροσωπεύει τη δική του χρονική περίοδο της ζωής αυτής, µε το δικό του όνομα.
Το τελευταίο κουτί είναι κενό. Ένας έντονος συνειρμός εγείρεται από τη διαδρομή στο πλοίο- αυτός της λέμβου του Χάροντα που μετέφερε τις ψυχές των ανθρώπων στην άλλη όχθη του ποταμού της Στυγός. Τουλάχιστον, αυτή την εικόνα είχα μπροστά στα µάτια µου όταν συνέλαβα την εγκατάσταση.
Ίλια Καμπακόφ
Ο Ρώσος εννοιολογικός καλλιτέχνης Ίλια Καμπακόφ, από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, υπήρξε πρωτοπόρος στη δημιουργία «συνολικών εγκαταστάσεων» (total installation), σύμφωνα με τον όρο που εισήγαγε ο ίδιος. Οι υβριδικές εγκαταστάσεις του καλλιτέχνη μετασχηματίζουν τον υπάρχοντα χώρο σε ένα ολοκληρωτικό και ενιαίο τεχνητό περιβάλλον, στο οποίο εντάσσεται ο θεατής ακολουθώντας μια προκαθορισμένη πορεία. Η αφηγηματική λειτουργία των έργων επιτυγχάνεται μέσα από μια σχολαστική και συνεχή επαναπραγμάτευση μιας προσωπικής μυθολογίας και μνήμης, που εστιάζει κυρίως στην περίοδο δραστηριοποίησής του ως «ανεπίσημου» καλλιτέχνη στη Σοβιετική Ένωση. Το καράβι της ζωής μου είναι η «οπτική-υλική» αυτοβιογραφία του καλλιτέχνη, και αποτελείται από ένα πλοίο σε φυσικό μέγεθος και είκοσι-πέντε κουτιά που βρίσκονται πάνω στο κατάστρωμα, τα οποία περιλαμβάνουν αντικείμενα, φωτογραφίες και κείμενα σχετικά με επεισόδια της ζωής του: από τη γέννηση, την παιδική του ηλικία, την εκδίωξη από τους ναζί, τη φυγή του στη Δύση, μέχρι και τη δημιουργία του έργου. Η αναπαράσταση της αυτοβιογραφίας του καλλιτέχνη ταυτίζεται με τη συσσώρευση, τη χωροχρονική τοποθέτηση και την περιγραφή μιας συλλογής αναμνήσεων από «αξιολύπητα απομεινάρια ζωής», όπως τα χαρακτηρίζει ο ίδιος, τα οποία είτε βρίσκονται άτακτα μέσα στα κουτιά είτε οργανώνονται σε μια σειρά πάνελ σύμφωνα με μια τυποποιημένη μουσειακή λογική. Μέσα από τη μεταφορά του ταξιδιού ως πορείας της ζωής, και του καραβιού ως «λέμβου του Χάροντα που μετέφερε τις ψυχές των ανθρώπων», η περιπλάνηση του θεατή στη λαβυρινθώδη διάταξη παρακολουθεί την εξέλιξη των διαφορετικών κεφαλαίων της ζωής του καλλιτέχνη μέχρι και το τελευταίο κουτί, που παραμένει —κυριολεκτικά και μεταφορικά— κενό.
Τίνα Πανδή, κείμενο από τον οδηγό της μόνιμης έκθεσης ENTER EMΣΤ : Συλλογή & Ιστορία, Ένας σύντομος οδηγός, 2020