Τοίχος
1961
Το έργο εκτίθεται στη μόνιμη έκθεση
Ζωγραφική
Μικτά υλικά
114,2 x 146 x 5 εκ.
Αγορά 2001
Aρ. Εισ. 116/01
Ο Νίκος Κεσσανλής υπήρξε από τους πρωτεργάτες της ανανέωσης του εικαστικού λεξιλογίου της ελληνικής μεταπολεμικής τέχνης, μέσα από μια ριζοσπαστική καλλιτεχνική προσέγγιση που έθεσε στο επίκεντρο την επαναπραγμάτευση της σχέσης τέχνης και πραγματικού. Η πρακτική του, η οποία απομακρύνθηκε από τις συμβάσεις της ακαδημαϊκής παραστατικής ζωγραφικής, διαμορφώθηκε στο ευρωπαϊκό καλλιτεχνικό περιβάλλον των δεκαετιών του 1960 και 1970, αρχικά στη Ρώμη και στη συνέχεια στο Παρίσι. Ήδη από τη δεκαετία του 1950, η αφαίρεση γίνεται για τον Κεσσανλή το κατεξοχήν όχημα χειραφέτησης της πλαστικής του γλώσσας. Στους Τοίχους που δημιουργεί κατά τα έτη 1960–1961, ο ζωγραφικός πίνακας διερευνάται ως το κύριο πεδίο άσκησης σωματικών επεμβάσεων και παρορμητικών χειρονομιών του καλλιτέχνη. Η ίδια η πράξη της ζωγραφικής, ως διαδικασία τυχαίων σωματικών χειρονομιών και συσσώρευσης της ύλης, αποτελεί τη βασική ορίζουσα του έργου αυτής της περιόδου. Επικολλήσεις, εκδορές, αλληλοεπικαλύψεις υλικών και κάθε είδους γραφισμοί και χαράξεις αναδεικνύουν σωματικές εκφράσεις του καλλιτεχνικού υποκειμένου. Η μετατόπιση από την επιφάνεια του τελάρου σε έξω-καλλιτεχνικά πεδία έκφρασης συντελείται αποφασιστικά στην ενότητα έργων με γενικό τίτλο Χειρονομίες (1960–1962), που δημιουργεί ο Νίκος Κεσσανλής όταν εγκαθίσταται στο Παρίσι στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Σε διάλογο με τις μορφολογικές και εννοιολογικές αναζητήσεις του κύκλου των Νέων Ρεαλιστών, που συσπειρώνονται από τον κριτικό τέχνης Πιερ Ρεστανύ στο Παρίσι, ο Νίκος Κεσσανλής αποσπά και επαναχρησιμοποιεί ίχνη και θραύσματα του σύγχρονου αστικού και βιομηχανικού περιβάλλοντος. Από τις Νέες περιπέτειες του αντικειμένου, στην Galerie J το 1961 στο Παρίσι, και την έκθεση Αντι-ζωγραφική του 1962, έως τις Προτάσεις για μια νέα ελληνική γλυπτική, στο θέατρο La Fenice στη Βενετία το 1964 σε επιμέλεια του Πιερ Ρεστανύ, η πρακτική του Κεσσανλή μετατοπίζεται σταδιακά από το γλυπτικό αντικείμενο στη χειρονομία και τη σωματική παρέμβαση. Παλιά βιομηχανικά αντικείμενα, απορρίμματα και υλικά εργασίας του εργαστηρίου του υποβάλλονται από τον καλλιτέχνη σε μια διαβρωτική διαδικασία βίαιων επεμβάσεων. Στην περίπτωση του Κεσσανλή, όπως και στα έργα των Νέων Ρεαλιστών, η ιδιοποίηση της αντικειμενικής χειρονομίας και η διερεύνηση της λειτουργίας του ready-made στο πλαίσιο της σύγχρονης κοινωνίας της κατανάλωσης, πραγματοποιούνται υπό το πρίσμα μιας «ποιητικής ανακύκλωσης του πραγματικού», σύμφωνα και με τη ρήση του Πιερ Ρεστανύ.
Τίνα Πανδή, κείμενο από τον οδηγό της μόνιμης έκθεσης ENTER EMΣΤ : Συλλογή & Ιστορία, Ένας σύντομος οδηγός, 2020